Όλος ο κόσμος διαμαρτύρεται για την υψηλή τιμή του πετρελαίου. Οι επιχειρηματίες βλέπουν το κόστος των πρώτων υλών να εκτοξεύεται, οι πολιτικοί φοβούνται τις παγκόσμιες γεωπολιτικές
επιπτώσεις και όλοι εμείς, οι καταναλωτές, τα ντεπόζιτα των αυτοκινήτων μας μονίμως μισογεμάτα. Η τιμή του πετρελαίου είναι το θέμα που απασχολεί τα δελτία ειδήσεων τα τελευταία δύο χρόνια περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο.
Πίσω από αυτή τη φιλολογία βρίσκεται ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός: Το πετρέλαιο σιγά σιγά τελειώνει ή πιο επιστημονικά οι περισσότερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες έχουν περάσει το ανώτατο σημείο της παραγωγής τους. Παρά, όμως, τα «σαφάρια» των τιμών, τις «κραυγές αγωνίας» και τις ατελείωτες «δεοντολογίες» ή προβλέψεις, δεν είναι η πρώτη φορά που η ανθρωπότητα έρχεται αντιμέτωπη με μια τέτοια κατάσταση καταδεικνύοντας πόσα λίγα γνωρίζουμε σχετικά με το καύσιμο του σύγχρονου τεχνολογικού πολιτισμού.
1. Το «έλαιο της πέτρας»
Μπορεί να κατέχουμε τα παγκόσμια σκήπτρα στην ονοματολογία διάφορων πραγμάτων αλλά οι περισσότεροι «ελληνικοί» όροι είναι ξένες εφευρέσεις. Το ίδιο και η λέξη «πετρέλαιο» που επινοήθηκε από το Γερμανό γεωλόγο Γκεόργκ Μπάουερ, το 1556.
Πριν από το Μπάουερ, ήταν οι Κινέζοι που σύμφωνα με τα ιστορικά αρχεία έκαναν την πρώτη γεώτρηση για πετρέλαιο το 347 μ.Χ. Το όνομα που χρησιμοποίησαν για το υγρό που έβγαινε από το 240 μέτρων πηγάδι ήταν «σι γιου» που σημαίνει… «έλαιο της πέτρας».
2. Η προέλευση του πετρελαίου
Αν και πολλοί υιοθετούν υποστηρίζουν τη θεωρία της «βιολογικής» προέλευσης του πετρελαίου, η θεωρία αυτή δεν είναι η μοναδική. Πολλοί επιστήμονες, κυρίως Ρώσοι και Ουκρανοί, υιοθετούν την αβιοτική προέλευση του πετρελαίου από αποθέσεις άνθρακα κατά το σχηματισμό της γης και όχι από αποθέσεις νεκρών φυτικών οργανισμών. Ένας από αυτούς είναι και ο διάσημος Ντμίτρι Μεντελέγιεφ που συνέταξε τον περιοδικό πίνακα των στοιχείων.
3. Χρήσεις του πετρελαίου στην αρχαιότητα
Διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα υποδηλώνουν ότι το πετρέλαιο χρησιμοποιήθηκε σε διάφορες εφαρμογές από τα αρχαία χρόνια. Η άσφαλτος χρησιμοποιήθηκε ως οικοδομικό υλικό για κτίρια και στεγανωτικό σε πλοία στην αρχαία Βαβυλώνα. Η πίσσα χρησιμοποιήθηκε σε έργα οδοποιίας στη Βαγδάτη του 8ου αιώνα. Και φυσικά, κατά τα Βυζαντινά χρόνια, χρησιμοποιήθηκε το υγρό πυρ ως πολεμικό όπλο. Αν και η σύνθεση του δεν είναι γνωστή, εικάζεται ότι περιείχε κάποιας μορφής πετρελαϊκού προϊόντος.
4. Το πετρέλαιο έσωσε τις φάλαινες
Πριν τη διάδοση του πετρελαίου, το λάδι της φάλαινας ήταν το κύριο καύσιμο για λάμπες, κεριά και λιπαντικά ωρολογοποιίας και η βασική πρώτη ύλη για σαπούνια, καλλυντικά και φαρμακευτικά προϊόντα. Όσο περίεργο και αν ακούγεται, ο υπ’ αριθμόν 1 περιβαλλοντικός κίνδυνος ξεκίνησε την «καριέρα» του σώζοντας τη φάλαινα από βέβαιη εξαφάνιση. Σήμερα το λάδι από σπέρμα φάλαινας χρησιμοποιείται μόνο από τη NASA για λιπαντικό σε διαστημικά οχήματα και σταθμούς κυρίως χάρη στις εξαιρετικές αντιπηκτικές του ιδιότητες.
5. Βενζίνη; Πέτα τη στο ποτάμι!
Πριν τα αυτοκίνητα γίνουν δημοφιλή στο καταναλωτικό κοινό, η κηροζίνη, ένα από τα κλάσματα της διύλισης του πετρελαίου ήταν το πιο προσοδοφόρο προϊόν με φτηνή παραγωγή και εφαρμογές από διαλυτικό μέχρι φάρμακο για τις ψείρες. Τη βενζίνη, απλώς, την πετούσαν στα ποτάμια.
6. 1,186 στο ένα, 1,225 στο δίπλα…
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί η βενζίνη έχει διαφορετική τιμή ακόμα και σε γειτονική βενζινάδικα της ίδια εταιρείας; Οι ειδικοί εικάζουν ότι πρόκειται για τιμή που αναδιαμορφώνεται από τον πρατηριούχο σε συνεργασία με την εταιρεία. Κοινώς, οι εταιρείες χρεώνουν τους πρατηριούχους τους με διαφορετική τιμή αναλόγως του όγκου που διαθέτουν στην αγορά, τα εκτιμώμενα εισοδήματα των κατοίκων της περιοχής, τις τιμές των ανταγωνιστών, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των πρατηρίων κ.α.
Η αμφιλεγόμενη αυτή απόφαση έχει προκαλέσει ατελείωτες έρευνες και δικαστικές διαμάχες στις ΗΠΑ και αλλού. Μέχρι τώρα, όμως, δεν έχει κριθεί παράνομη.
7. Το πρώτα σημάδια
Όπως είπαμε δεν είναι η πρώτη φορά που οι τιμές του πετρελαίου έχουν εκτοξευθεί στα ύψη. Η πρώτη πετρελαϊκή κρίση ήταν το 1973, όταν οι αραβικές χώρες μέλη του OPEC αποφάσισαν να κόψουν το πετρέλαιο στη δύση γιατί ενίσχυε οικονομικά και στρατιωτικά το Ισραήλ στον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ. Ως αποτέλεσμα η τιμή του βαρελιού τετραπλασιάστηκε δημιουργώντας ουρές χιλιομέτρων στα πρατήρια κυρίως της Αμερικής.
Μια δεύτερη κρίση πυροδοτήθηκε το 1979 με την Ισλαμική Επανάσταση του Αγιατολάχ Χομεινί. Με την εκδίωξη του Σαχ του Ιράν από τη χώρα, το Ιράν μείωσε δραματικά τις εξαγωγές προς τη δύση προκαλώντας πανικό στις αγορές και δραματική άνοδο στη τιμή του βαρελιού.
8. Ο λόγος που οι Σαουδάραβες είναι τόσο πλούσιοι
Σύμφωνα με τους περισσότερους οικονομικούς αναλυτές, η πετρελαϊκή είναι η πιο επικερδής από όλες τις βιομηχανίες. Το κόστος παραγωγής ενός βαρελιού πετρελαίου για την Aramco, την κρατική εταιρεία της Σαουδικής Αραβίας, είναι μόλις 2 δολάρια ΗΠΑ. Η τιμή πώλησης; Από 50, κατ’ελάχιστον, μέχρι πάνω από 120.
9. Καλά το πετρέλαιο! Τα μαρούλια;
Πολλοί πιστεύουν ότι η τιμή του πετρελαίου του πετρελαίου επηρεάζει μόνο το κόστος των μετακινήσεων! Αυτό είναι πέρα για πέρα αναληθές αφού πάνω από το 50% των εισαγωγών πετρελαίου στις περισσότερες χώρες χρησιμοποιείται για να τροφοδοτηθεί, η βιομηχανία, η αγροτική παραγωγή κ..α. Το πετρέλαιο επίσης είναι η βασική πρώτη ύλη για τα περισσότερα αγαθά του σύγχρονου καταναλωτικού πολιτισμού όπως τα πλαστικά, οι συσκευασίες των τροφίμων, τα ηλεκτρονικά, τα χρώματα, διάφορα χημικά κ.α.
10. Πόσο πετρέλαιο έχουμε ακόμα;
Αυτή είναι η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου δολαρίων αφού η εκτίμηση των πετρελαϊκών αποθεμάτων είναι ακόμα μια σχετικά ανακριβής επιστήμη! Το σίγουρο είναι, και αυτό που προκαλεί την κρίση στην αγορά, ότι οι όλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες έχουν περάσει το μέγιστο της παραγωγής τους.
Μπορεί να βρεθούν νέα αποθέματα, μπορεί να βελτιωθεί η απόδοση των μεθόδων εξόρυξης αλλά αν η παραγωγή δεν μπορεί να καλύψει τη ζήτηση στις τωρινές συνθήκες, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα μπορεί και στο μέλλον. Η ζήτηση πετρελαίου αυξάνει όσο αυξάνει ο παγκόσμιος πληθυσμός και βελτιώνονται οι συνθήκες ζωής στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Τα καλά νέα είναι, μόνο, πως όσες φορές έχει γίνει αντίστοιχη πρόβλεψη για εξάντληση των αποθεμάτων, οι ειδικοί έχουν πέσει έξω. Τα κακά νέα είναι ότι αυτή τη φορά, σε αντίθεση με τις κρίσεις της δεκαετίας του 1970, οι υψηλές τιμές θα διατηρηθούν εξαιτίας της σχέσης ζήτησης-παραγωγής! Μην εκπλαγείτε λοιπόν αν σε λίγα χρόνια οι ληστείες βενζινάδικων γίνουν πιο συχνές από τις ληστείες τραπεζών. Και δεν μιλάμε για το ταμείο των πρατηρίων!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου